Osteoporose komt vooral voor bij mensen boven de 50, maar jongeren (20-49) en zelfs kinderen kunnen ook osteoporose krijgen. Osteoporose komt op jonge leeftijd echter relatief weinig voor. Dit is de reden dat jongeren in de verschillende richtlijnen voor osteoporose niet of nauwelijks worden genoemd. De behandelrichtlijnen zijn gericht op mensen vanaf 50 jaar (met uitzondering van mensen vanaf 40 jaar die prednison of vergelijkbare medicijnen gebruiken).
Jongeren ervaren vaak dat het moeilijk is om een DEXA-scan, aanvullend onderzoek en een goede diagnose te krijgen. De oorzaak hiervan is dat artsen bij deze groep signalen en risicofactoren van osteoporose over het hoofd zien. De Osteoporose Vereniging publiceerde hier recent een rapport over.
Definitie osteoporose bij jongeren
Bij jonge mensen heeft osteoporose een andere definitie dan bij oudere mensen. Vanaf 50 jaar wordt de diagnose gesteld op basis van iemands botdichtheid, deze geeft een goede indruk van het fractuurrisico. Bij jongeren is de diagnose complexer. Het verband tussen botdichtheid en fractuurrisico is op jonge leeftijd veel minder duidelijk.
Daarom wordt bij jongeren zowel naar de botdichtheid gekeken als naar eventuele botbreuken en een onderliggende ziekte. Heeft iemand van onder de 50 een lage botdichtheid (Z-score ≤-2 of T-score ≤-2,5), een of meer fragiliteitsbreuken en/of een onderliggende ziekte, dan is er mogelijk sprake van osteoporose.
Signalen
Fragiliteitsbreuken (botbreuken die bij een klein incident of spontaan ontstaan). Typisch voor osteoporose zijn pols-, heup- en wervelbreuken, al kunnen ook op andere plekken in het lichaam fragiliteitsbreuken ontstaan. Wervelbreuken zijn soms lastig te herkennen, maar rugpijn waarvoor geen andere oorzaak is, kan hierop wijzen.
Risicofactoren
Risicofactoren die nu of in het verleden (vooral tijdens de puberteit) een rol spelen:
- te weinig calcium en vitamine D;
- overmatig alcoholgebruik en roken;
- te weinig lichaamsbeweging, bedlegerigheid;
- te weinig geslachtshormonen door late puberteit, vervroegde overgang, verwijderde eierstokken of teelballen, of afwezige menstruatie;
- laag gewicht (BMI lager dan 20);
- ziektes: o.a. chronische ontstekingsziektes (reuma, SLE), (bij)schildklierziektes, darmziektes (coeliakie, ziekte van Crohn), diabetes, COPD, astma, eetstoornissen (bv. anorexia nervosa);
- medicijnen: o.a. prednison en vergelijkbare medicijnen (glucocorticoïden), antihormonale therapie, anti-epileptica;
- relatieve energiedeficiëntie bij sporters (RED-S, vroeger female athlete triad);
- zwangerschap en borstvoeding (in zeldzame gevallen).
Ook kan er sprake zijn van erfelijke osteoporose.
Behandeling
Als er sprake is van een onderliggende ziekte is het belangrijk dat deze behandeld wordt. Daarnaast geldt voor jonge osteoporosepatiënten wat ook voor oudere patiënten geldt: voeding met de juiste voedingsstoffen en voldoende beweging zijn cruciaal om de botten zo sterk mogelijk te houden.
Osteoporosemedicatie wordt terughoudend en alleen door specialisten voorgeschreven, omdat er nog weinig bekend is over de veiligheid en effectiviteit voor jongere mensen. Een uitzondering hierbij zijn mensen vanaf 40 jaar die prednison of soortgelijke medicijnen nemen. Volgens de richtlijn kunnen zij in aanmerking komen voor osteoporosemedicatie (m.u.v. raloxifeen en romosozumab). Andere jonge patiënten kunnen deze medicijnen alleen krijgen bij ernstige osteoporose (heel lage of snel afnemende botdichtheid, breuken, slecht behandelbare onderliggende ziekte).
Wetenschappelijke overzichtsartikelen over osteoporose bij jongeren (20-49 jaar)
- Mäkitie O, Zillikens MC. Early-onset osteoporosis. Calcified Tissue International (2022) 110:546-561.
- Pepe J, Body JJ, Hadji P, McCloskey E, Meier C, et al. Osteoporosis in premenopausal women: A clinical narrative review by the ECTS and the IOF. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (2020) 105:2487-2506.
Meer informatie
Op de website van de Osteoporose Vereniging is uitgebreide informatie te vinden over osteoporose op jonge leeftijd.